Diety niskowęglowodanowe i ketogeniczne mają ogromny wpływ na nasze zdrowie. Powszechnie wiadomo, że mogą prowadzić do utraty wagi i pomóc w leczeniu cukrzycy. Jednak są one również korzystne w przypadku niektórych zaburzeń mózgu. Ten artykuł ma na celu wyjaśnienie różnic oraz zasad obu tych diet.
Ten artykuł bada, jak diety niskowęglowodanowe i ketogenne wpływają na mózg.
Czym są diety niskowęglowodanowe i ketogenne?
Diety niskowęglowodanowe i ketogeniczne są stosunkowo do siebie bardzo podobne, ale mają także kilka ważnych różnic.
Dieta niskowęglowodanowa:
- Spożycie węglowodanów może wahać się od 25 do 150 gramów dziennie.
- Białko zwykle nie jest ograniczone.
- Ketony mogą, ale nie muszą, wzrosnąć do wysokiego poziomu we krwi. Ketony to cząsteczki, które mogą częściowo zastąpić węglowodany jako źródło energii dla mózgu.
Dieta ketogeniczna:
- Spożycie węglowodanów jest ograniczone do 50 gramów dziennie lub mniej.
- Białko jest często ograniczone.
- Głównym celem jest zwiększenie poziomu ketonów we krwi.
Stosując dietę niskowęglowodanową, nasz mózg nadal otrzymuje energię wytworzoną z glukozy. Jednak mózg może spalić więcej ketonów na 2 rodzaju diety.
Właśnie na diecie ketogenicznej nasz mózg jest zasilany poprzez ketony. Za ich produkcję odpowiedzialna jest wątroba. Dzieje się tak ponieważ ilość węglowodanów dostarczana na diecie ketogenicznej jest bardzo niewielka.
Jak diety niskowęglowodanowe i ketogeniczne dostarczają energii mózgowi?
Diety niskowęglowodanowe dostarczają mózgowi energii poprzez procesy zwane ketogenezą i glukoneogenezą.
Ketogeneza
Zazwyczaj, glukoza jest głównym paliwem zasilającym nasz mózg. Mózg, w przeciwieństwie do mięśni niestety nie jest w stanie wykorzystywać zbędnego tłuszczu jako źródła paliwa. Dlatego w tym przypadku prócz glukozy nasz mózg może wykorzystywać ketony. Gdy poziom glukozy i insuliny jest niski, wątroba wytwarza ketony z kwasów tłuszczowych.
W rzeczywistości ketony produkowane są w niewielkich ilościach w momencie gdy jesteś głody oraz nie jadłeś wiele godzin. Jednak wątroba zwiększa produkcję ketonów jeszcze bardziej podczas postu lub gdy spożycie węglowodanów spada poniżej 50 gramów dziennie.
Kiedy węglowodany są eliminowane lub minimalizowane, ketony mogą zapewnić do 75% zapotrzebowania energetycznego mózgu.
Glukoneogeneza
Większa część mózgu może wykorzystywać ketony do codziennego funkcjonowania, istnieją także jego części, które ciągle potrzebują glukozy. Zaletą diety niskowęglowodanowej jest to, że po mimo dostarczania małej ilości węglowodanów nadal dostarczamy w niewielkich ilościach glukozę.
Reszta glukozy pochodzi z procesu zwanego glukoneogenezą, co oznacza „produkcja nowej glukozy”. W tym momencie wątroba, samoistnie wytwarza glukozę potrzebną do prawidłowego funkcjonowania pozostałej części mózgu. Wątroba wytwarza glukozę za pomocą aminokwasów, elementów budulcowych białek.
Dieta niskowęglowodanowa / ketogeniczna i padaczka
Padaczka to choroba charakteryzująca się napadami drgawkowymi związanymi z okresami nadmiernego pobudzenia komórek mózgowych. Może powodować niekontrolowane szarpnięcia i utratę przytomności. Skuteczne leczenie padaczki może być bardzo trudne. Istnieje kilka rodzajów napadów, a niektóre osoby z tą chorobą mają wiele epizodów każdego dnia.
Chociaż istnieje wiele skutecznych leków przeciwdrgawkowych, leki te nie są w stanie skutecznie radzić sobie z napadami u około 30% ludzi. Rodzaj padaczki, która nie reaguje na leki, nazywany jest padaczką oporną na leczenie.
Dieta ketogeniczna została opracowana przez dr Russella Wildera w latach dwudziestych XX wieku w celu leczenia lekoopornej padaczki u dzieci. Jego dieta dostarcza co najmniej 90% kalorii z tłuszczu i wykazano, że naśladuje korzystny wpływ głodu na napady padaczkowe. Dokładne mechanizmy działania przeciwdrgawkowego diety ketogenicznej pozostają nieznane.
Opcje diety niskowęglowodanowej i ketogennej w leczeniu padaczki
Istnieją cztery rodzaje diet o ograniczonej zawartości węglowodanów, które mogą leczyć padaczkę. Oto ich typowe rozkłady makroskładników odżywczych:
- Klasyczna dieta ketogeniczna (KD): 2–4% kalorii z węglowodanów, 6–8% z białka i 85–90% z tłuszczu.
- Zmodyfikowana dieta Atkinsa (MAD): 10% kalorii z węglowodanów, w większości przypadków bez ograniczenia białka. Dieta zaczyna się od dopuszczenia 10 gramów węglowodanów dziennie dla dzieci i 15 gramów dla dorosłych, z potencjalnym niewielkim wzrostem, jeśli jest tolerowany.
- Dieta ketogeniczna trójglicerydów o średniej długości łańcucha (dieta MCT): początkowo 10% węglowodanów, 20% białka, 60% średniołańcuchowych trójglicerydów i 10% innych tłuszczów.
- Leczenie o niskim indeksie glikemicznym (LGIT): 10–20% kalorii z węglowodanów, około 20–30% z białka, a reszta z tłuszczu. Ogranicza wybór węglowodanów do osób z indeksem glikemicznym (IG) poniżej 50.
Klasyczna dieta ketogeniczna w padaczce
Klasyczna dieta ketogeniczna była stosowana w kilku ośrodkach leczenia padaczki. Wiele badań wykazało poprawę u ponad połowy uczestników badania.
W badaniu dzieci leczone dietą ketogenną przez 3 miesiące miały średnio 75% spadek początkowej liczby napadów. Według badania około jedna trzecia dzieci, które reagują na dietę, ma 90% lub większy spadek napadów. W badaniu dotyczącym opornej padaczki, dzieci, które przyjęły klasyczną dietę ketogenną przez 6 miesięcy, odnotowały spadek częstości napadów o 66%.
Chociaż klasyczna dieta ketogeniczna może być bardzo skuteczna w walce z napadami, wymaga ścisłego nadzoru neurologa i dietetyka. Wybór jedzenia jest również dość ograniczony. W związku z tym dieta może być trudna do przestrzegania, szczególnie dla starszych dzieci i dorosłych.
Zmodyfikowana dieta Atkinsa w padaczce
W wielu przypadkach zmodyfikowana dieta Atkinsa (MAD) okazała się równie skuteczna lub prawie tak samo skuteczna w leczeniu padaczki wieku dziecięcego, jak klasyczna dieta ketogeniczna, z mniejszą liczbą skutków ubocznych.
Dieta ketogeniczna trójglicerydów o średniej długości łańcucha w padaczce
Triglicerydy o średniej długości łańcucha (MCT) to tłuszcze nasycone znajdujące się w oleju kokosowym i oleju palmowym .
W przeciwieństwie do długołańcuchowych tłuszczów trójglicerydowych, MCT można stosować do szybkiego wytwarzania energii lub ketonów przez wątrobę.
Zdolność oleju MCT do zwiększania poziomu ketonów przy mniejszym ograniczeniu spożycia węglowodanów sprawiła, że dieta MCT stała się popularną alternatywą dla innych diet niskowęglowodanowych.
Leczenie niskiego indeksu glikemicznego w padaczce
Leczenie niskiego indeksu glikemicznego jest kolejnym podejściem dietetycznym, które może leczyć epilepsję pomimo jej bardzo skromnego wpływu na poziom ketonów.
Dzieci z padaczką oporną na leczenie osoby, przyjmującey dietę LGIT, doświadczyły znacznie mniej skutków ubocznych niż te, które przyjęły klasyczną dietę ketogenną lub zmodyfikowaną dietę Atkinsa
Inne korzyści dla mózgu
Diety niskowęglowodanowe i ketogenne mogą mieć kilka innych korzyści dla mózgu:
- Pamięć. U starszych osób zagrożonych chorobą Alzheimera poprawia się pamięć po stosowaniu diety o bardzo niskiej zawartości węglowodanów przez 6–12 tygodni. .
- Funkcja mózgu. Dieta ketogenna prowadzi do poprawy funkcji mózgu.
- Wrodzony hiperinsulinizm. Wrodzony hiperinsulinizm powoduje niski poziom cukru we krwi i może prowadzić do uszkodzenia mózgu.
- Migrena. Naukowcy podają, że dieta niskowęglowodanowa lub ketogeniczna może przynieść ulgę osobom z migreną.
- Choroba Parkinsona. Dietę ketogeniczna, zmniejsza ból i poprawia inne poza motoryczne objawach choroby Parkinsona.
Podsumowanie
Zgodnie z dostępnymi dowodami dieta ketogeniczna może przynosić ogromne korzyści dla mózgu. Najmocniejsze dowody dotyczą leczenia lekoopornych padaczek u dzieci.
Istnieją również wstępne dowody na to, że dieta ketogeniczna może zmniejszać objawy choroby Alzheimera i Parkinsona. Trwają badania nad jego wpływem na ludzi z tymi i innymi zaburzeniami mózgu.
Oprócz zdrowia mózgu istnieje również wiele badań pokazujących, że diety niskowęglowodanowe i ketogenne mogą powodować utratę wagi i pomóc w leczeniu cukrzycy.
